O Sonderaktion Krakau i tragicznym losie profesorów krakowskich uczelni słyszał prawie każdy. Całkiem inaczej jest, z późniejszym o kilka dni, drugim etapem eksterminacji krakowskiej inteligencji – „Zweite Sonderaktion Krakau”, który był działaniem niemieckich władz okupacyjnych wymierzonym w krakowskie szkolnictwo średnie.

Jak pisał dr Jan Bałabuszyński, znany Zakładnikom pod przezwiskiem „Bubi„, „Polacy początkowo nie znali planów Hitlera i głęboko wierzyli w wysoką kulturę Niemców”. Rzeczywistość okupacji okazała się inna, przerażająca. Dotknęła szerokie rzesze polskiej inteligencji, w tym profesorów szkół średnich, a między nimi też tych, uczących w VIII Państwowym Gimnazjum i Liceum, jak przed II wojną światową nazywał się Zakład.

Krótki opis Zweite Sonderaktion Krakau z pracy monograficznej Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie nr 147 „Szkolnictwo krakowskie latach drugiej wojny światowej (1939-1945).” autorstwa Jacka Chrobaczyńskiego.

Po sukcesie „unieszkodliwiania” polskiej inteligencji w ramach „I Sonderaktion Krakau”, niemieckie władze okupacyjne przystąpiły do kolejnego etapu „Aussenrordentliche Beriedigunsaktion” czyli „nadzwyczajnej akcji pacyfikacyjnej”, której ofiarami było 29 uczących w krakowskich szkołach średnich profesorów.

9 listopada 1939 r. profesorowie zostali aresztowani i uwięzieni w więzieniu „Montelupich”.  

W celi więziennej na Montelupich – rysunek więzienny na kartonie wykonany przez Henryka Polichta – źródło „1871-1971 Jest nas sześć tysięcy” wydanej przez Komitet Organizacyjny Jubileuszu Stulecia V Liceum Ogólnokształcącego im. A.Witkowskiego w Krakowie, Kraków 1972.

Zimą 1939/1940 więźniowie zostali przeniesieni do obozu pracy w Nowym Wiśniczu.

Arbeitslager w Nowym Wiśniczu – rysunek więzienny na kartonie wykonany przez prof. Henryka Polichta – uwięzieni profesorowie jedzą obiad w celi więziennej – źródło „1871-1971 Jest nas sześć tysięcy” wydanej przez Komitet Organizacyjny Jubileuszu Stulecia V Liceum Ogólnokształcącego im. A.Witkowskiego w Krakowie, Kraków 1972.

Portret więzienny – źródło „1871-1971 Jest nas sześć tysięcy” wydanej przez Komitet Organizacyjny Jubileuszu Stulecia V Liceum Ogólnokształcącego im. A.Witkowskiego w Krakowie, Kraków 1972.

Portret więzienny – źródło „1871-1971 Jest nas sześć tysięcy” wydanej przez Komitet Organizacyjny Jubileuszu Stulecia V Liceum Ogólnokształcącego im. A.Witkowskiego w Krakowie, Kraków 1972.

9 listopada 2019 r. obchodzimy 80 rocznicę tych wydarzeń, niech będzie ona powodem do refleksji.

Zdjęcia, rysunki i fragmenty tekstów pochodzą z publikacji z okazji 100 – lecia V LO – „Jest nas sześć tysięcy” oraz z pracy monograficznej Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie nr 147 „Szkolnictwo krakowskie latach drugiej wojny światowej (1939-1945).” autorstwa Jacka Chrobaczyńskiego.

O profesorze Bałabuszyńskim możecie dowiedzieć się więcej w artykule Andrzeja Kozioła w Dzienniku Polskim oraz w archiwum Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – ulica Pomorska

Więcej – poniżej, w kopii stron 38-53 publikacji z okazji 100 – lecia V LO – „Jest nas sześć tysięcy”.